100 JAAR BAUHAUS
Museum Boijmans Van Beuningen
‘nederland <>bauhaus’
Pioniers van een nieuwe wereld
Tot en met 26 mei 2019
Herbert en Irene Bayer, prospectus Bauhaus. Dessau. Hochschule fur Gestaltung, 1927. Particuliere collectie in Nederland.
Het jubileum ‘100 Jaar Bauhaus’ zorgt in Europa voor heel wat activiteiten. Zo ook in Nederland waar sinds 8 februari in Museum Boijmans Van Beuningen de tentoonstelling ‘nederland <>bauhaus’ te zien is, met maar liefst ruim 800 Bauhaus objecten.
Voorafgaand aan de ambitieuze vernieuwing van het museum in Rotterdam wordt in de 1500m2 Bodonzaal nog eenmaal groots uitgepakt. Honderd jaar geleden, in 1919, werd het Bauhaus opgericht, de legendarische kunst- en ontwerpschool waarvan de invloed nog steeds voelbaar is in de hedendaagse vormgeving en architectuur.
‘nederland <>bauhaus’ – pioniers van een nieuwe wereld geeft een unieke inzage in de inspirerende wisselwerking tussen Nederland en het Bauhaus en legt voor het eerst in een groot overzicht, met ruim 800 objecten en kunstwerken, het Nederlandse Bauhaus netwerk bloot.
Wassily Kandinsky, Gelbe Mitte, 1926, olieverf op doek, 62 x 54 cm (met lijst). Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam. Foto: Studio Tromp
Tentoonstelling
Deze tentoonstelling laat met kunstwerken, meubels, keramiek, textiel, foto’s, typografie en architectuur zien wat de invloed van het Bauhaus was, in Nederland en andersom. De school, die in 1919 werd opgericht door Walter Gropius, kenmerkte zich meteen door vernieuwingsdrang, idealisme, ambities en creativiteit.
V.l.n.r. Walter Gropius, Wassily Kandinsky en J.J.P. Oud tijdens de Bauhaustentoonstelling in Weimar, 1923. Canadian Centre for Architecture (CCA), Montreal.
Ansichtkaart van het Bauhaus in Weimar, door Theo van Doesburg voorzien van de tekst: (links) voor de ineenstorting, (onder) wordt gebombardeerd door n'dimensionaal, (rechts) Stijl geschut, 21 september 1921, verzonden aan zijn vriend Anthonie Kok. RKD - Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, Den Haag (archief Theo en Nelly van Doesburg).
Kunstenaars als Paul Klee, Wassily Kandinsky, László Moholy-Nagy en Oscar Schlemmer maakten deel uit van het lerarencorps, maar ook Nederlandse pioniers als Theo van Doesburg, J.J.P. Oud, Mart Stam, Paul Citroen en Piet Zwart droegen bij aan het karakter van het Bauhaus. Het Bauhaus werkte vanuit het ideaal om mooi en functioneel design voor iedereen bereikbaar te maken. De radicale vormentaal en innovatieve productietechnieken daarbij zijn nog altijd van grote invloed. Het Bauhaus gedachtegoed verbreidde zich via een netwerk van personen, tentoonstellingen, tijdschriften, congressen, onderwijs en werkplaatsen. Niet alleen in Duitsland, maar ook in Nederland, vooral na de sluiting van het Bauhaus in 1933. In deze tentoonstelling kunnen bezoekers op kleine tablets met een interactieve tour de netwerkverbanden achter de tentoonstelling ontdekken.
Lyonel Feininger, Oberweimar, 1921, olieverf op doek, 90 x 100 cm. Museum Boijmans Van Beuningen, Rottrdam. Foto: Studio Tromp.
Peter Keler, Wohnung in Weimar. Entwurf und Ausfuhrung, 1927, gouache op papier, 50 x 78 cm. Particuliere collectie in Nederland.
Mienke Simon Thomas, conservator van de tentoonstelling: “Het is ongelofelijk hoe goed en snel die architecten en kunstenaars uit de jaren 20 en 30 elkaar zonder email of whatsapp, zonder radio of televisie en meestal zelfs zonder telefoon toch wisten te bereiken. Deze tentoonstelling over de invloed van het Bauhaus past heel goed bij Museum Boijmans Van Beuningen en bij Rotterdam: hij straalt ambitie uit, benadrukt het belang van samenwerking en is onmiskenbaar kleurrijk.”
Jan Buijs, Nacht - als ik bouw, 1917, gemengde technieken op papier, 25 x 19 cm, particuliere collectie.
Jettie Olivier, studentenwerk Nieuwe Kunstschool gegeven: kruis, gevraagd: optische contrasten, circa 1938, gouache en inkt op papier. Particuliere collectie.
Bauhaus in Rotterdam
Rotterdam, in de jaren ’20 de belangrijkste stad van het Nieuwe Bouwen, was de stad waar het modernisme het meest prominent tot uitdrukking kwam in de architectuur en vormgeving. Sociale woningbouwprojecten van de Rotterdamse stadsarchitect J.J.P. Oud trokken de aandacht van veel Duitse architecten, waaronder Walter Gropius.
Iwao Yamawaki, De van Nelle-fabriek in Rotterdam, ca. 1930-1932. Rijksmuseum Amsterdam. Copyright erven Iwao Yamawaki.
Ook Cees van der Leeuw, directeur van de Van Nelle Fabriek, raakte bevriend met de oprichter van het Bauhaus. Marcel Breuer, voormalig Bauhausdocent, ontwierp het pand van de Rotterdamse vestiging van De Bijenkorf in 1957, een gebouw dat symbool staat voor de wederopbouw van de stad.
In een serie zondagen in maart en april en mei wordt op zes bijzondere architectuurlocaties, zoals de Kiefhoek, de Parklaanflat en Huis Sonneveld, met een korte lezing en rondleiding de relatie tussen Rotterdam en het Bauhaus geïllustreerd. Tussen het Museumpark Museum Boijmans Van Beuningen en de Van Nelle Fabriek zal een pendelbus rijden. In samenwerking met onder andere Scapino Ballet en het Rotterdams Philharmonisch Orkest wordt een randprogramma opgezet met mini-colleges op zaal, Bauhaus-muziek en theater, performances en workshops. Ook kan men rondleidingen nemen langs de verschillende Bauhaus-plekken in Rotterdam.
Willem Hendrik Gispen, hanglamp Giso 22, 1927, opaalglas, verchroomd koper, uitv oering Gispen's Fabriek voor Metaalbewerking. Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam. Foto: Ad van den Bruinhorst.
Marcel Breuer, leunstoel model ti 1a, 1923, hout, textiel, uitvoering meubelwerkplaats Bauhaus Weimar. Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam. Foto: Tom Haartsen.
Samenwerking met KABK . Het curriculum van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag is nog altijd geïnspireerd op dat van het Bauhaus. Museum Boijmans Van Beuningen heeft daarom vierdejaarsstudenten van de bachelor Interieurarchitectuur en Meubelontwerpen uitgenodigd om een eigentijdse pop-up installatie en parade te ontwerpen waarbij het publiek iets kan leren over de ontwerpprincipes van het Bauhaus. De parade en pop-up installatie zijn op verschillende momenten en locaties in Rotterdam te bewonderen. Het onderzoek voor dit project wordt ook gepresenteerd in het museum.
Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt een wetenschappelijke publicatie onder redactie van conservator Mienke Simon Thomas en auteur designhistoricus Yvonne Brentjens. Eenentwintig specialisten uit Duitsland en Nederland leverden hieraan een bijdrage. Verkrijgbaar (NL/ENG – 34,95 euro) in de Museumwinkel en de webshop.
Symposium
Op donderdagmiddag 11 april van 13.00 tot 17.00 uur organiseert Museum Boijmans Van Beuningen in Arminius een Bauhaus-symposium.
Tot en met 26 mei is de tentoonstellingsvleugel van het museum nog geopend met een tentoonstelling over Bauhaus, Co Westerik en de hoogtepunten uit de collectie Museum Boijmans Van Beuningennewsroom.
